Gram Panchayat Yojana 2024: ग्रामपंचायत ही भारतातील पंचायतराज व्यवस्थेतील सर्वात महत्त्वाची आणि तळागाळातील संस्था आहे. महाराष्ट्रात मुंबई ग्रामपंचायत कायदा 1958 नुसार ग्रामपंचायतींचा कारभार चालतो. एका गावात ग्रामपंचायतीची स्थापना करण्यासाठी किमान 600 लोकसंख्या (डोंगराळ भागात 300) आवश्यक आहे. ग्रामपंचायतीच्या माध्यमातून केंद्र आणि राज्य सरकारच्या विविध योजना थेट नागरिकांपर्यंत पोहोचविल्या जातात.
चला तर मग जाणून घेऊया 2024 साली ग्रामपंचायत पातळीवर लागू असलेल्या महत्त्वाच्या योजना आणि त्यांचे उद्दिष्ट.
केंद्र पुरस्कृत ग्रामपंचायत योजना (Gram Panchayat Yojana)
- कायमस्वरूपी विक्री केंद्र बांधणे: ग्रामपंचायतीच्या माध्यमातून स्थानिक शेतकरी व व्यवसायिकांना त्यांच्या उत्पादनांसाठी विक्रीची स्थायी जागा उपलब्ध करणे.
- श्यामा प्रसाद मुखर्जी रूर्बन अभियान: ग्रामीण भागाचा शहरीकरणासोबत समतोल विकास करणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.
- राष्ट्रीय बायोगॅस व खत व्यवस्थापन कार्यक्रम: पर्यावरणपूरक ऊर्जा साधनांचा विकास आणि ग्रामीण भागात खत निर्मितीला चालना देणे.
- प्रधानमंत्री आवास योजना (ग्रामीण): प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला घर बांधण्यासाठी आर्थिक मदत उपलब्ध करून देणे.
- महिला किसान सशक्तीकरण कार्यक्रम: महिलांना शेतीशी संबंधित आर्थिक व तांत्रिक मदतीद्वारे सक्षमीकरण.
- प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना: ग्रामीण भागात चांगले रस्ते बांधून दळणवळण सुलभ करणे.
- राष्ट्रीय ग्रामस्वराज अभियान: ग्रामपंचायतींच्या कामकाजात सुधारणा करून गावाच्या विकासासाठी मजबूत पायाभूत सुविधा उभारणे.
राज्य पुरस्कृत ग्रामपंचायत योजना
- तीर्थक्षेत्र विकास कार्यक्रम: गावातील तीर्थक्षेत्रांचा सर्वांगीण विकास करणे.
- स्मार्ट ग्राम योजना: गावांना आधुनिक तंत्रज्ञान व सुविधांनी युक्त करणे.
- मुख्यमंत्री ग्राम सडक योजना: गावात सुलभ प्रवासासाठी चांगल्या रस्त्यांची उभारणी.
- जनसुविधांसाठी विशेष अनुदान: ग्रामपंचायतींना पाणीपुरवठा, वीज, स्वच्छता यांसाठी आर्थिक मदत.
- मनरेगा (महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना): गरजू व्यक्तींना रोजगार उपलब्ध करून देणे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी मनरेगा योजनेची अधिकृत वेबसाईट https://nrega.nic.in/stHome.aspx वर भेट द्या.
ग्रामपंचायतीची मुख्य कामे
ग्रामपंचायत गावाचा सर्वांगीण विकास करण्यासाठी खालील जबाबदाऱ्या पार पाडते:
- रस्त्यांची बांधणी व देखभाल: गावातील वाहतुकीसाठी चांगल्या रस्त्यांची निर्मिती.
- पाणीपुरवठा: पिण्याचे स्वच्छ पाणी उपलब्ध करणे.
- स्वच्छता व्यवस्थापन: सांडपाण्याचा निचरा, कचरा व्यवस्थापन, सार्वजनिक स्वच्छता राखणे.
- शिक्षण व आरोग्य: गावातील शाळा, दवाखाने यांची देखरेख.
- कर संकलन व निधीचा वापर: ग्रामपंचायत क्षेत्रात लागणारे कर संकलित करणे आणि शासनाच्या निधीचा योग्य वापर करणे.
अधिक माहितीसाठी अधिकृत लिंकवर भेट द्या
ग्रामपंचायत व पंचायतराज विभागाच्या वेबसाईटवर ग्रामविकास योजनांची सविस्तर माहिती मिळवण्यासाठी
https://rdd.maharashtra.gov.in/state ला भेट द्या.
संपूर्ण ग्रामविकासासाठी आपला पुढाकार
ग्रामपंचायतीच्या माध्यमातून राबवल्या जाणाऱ्या योजना समजून घेणे आणि त्यांचा लाभ घेणे हा प्रत्येक नागरिकाचा अधिकार आहे. तुमच्या गावासाठी उपलब्ध असलेल्या योजनांची माहिती मिळवून त्या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी स्थानिक पातळीवर पाठपुरावा करा.